Aikido: Το Σωμα Κατα Τη Διαρκεια Της Τεχνικης - Μερος Α

Το σώμα όπως έχει ήδη αναφερθεί θα πρέπει, κατά τη διάρκεια μιας τεχνικής, να παραμένει δυναμικά χαλαρό. Στις επόμενες παραγράφους θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε τη λειτουργία του σώματος και την αξιοποίηση των “τεχνικών” του χαρακτηριστικών του ώστε μια τεχνική να εκτελείται με τη μεγαλύτερη δυνατή ενέργεια χωρίς τη χρήση μυϊκής δύναμης.

Το σώμα

Το σώμα αποτελείται από οστά και μύες (αυτά μας ενδιαφέρουν σε αυτή τη περίπτωση). Τα οστά ενώνονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις. Το σύστημα οστά, αρθρώσεις και μύες πρέπει να διατηρείται δυναμικά χαλαρό. Αυτό σημαίνει ότι α) οι μύες δεν θα πρέπει να είναι σφιγμένοι κάτι που θα έχει σαν αποτέλεσμα όλο το σώμα να είναι άκαμπτο (και επομένως δυσκίνητο) και β) οι μύες δεν θα πρέπει να είναι πλήρως χαλαροί κάτι που θα είχε σαν αποτέλεσμα το σώμα να είναι εντελώς ρευστό. Η ένταση των μυών θα πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή ώστε το σύστημα να διατηρεί την ελαστικότητά του (τη μηχανική της οποίας θα εξηγήσουμε στο 2ο μέρος).

Τα χέρια όταν είναι χαλαρά αφημένα δίπλα στο σώμα έχουν μια μικρή καμπυλότητα στη θέση της κλείδωσης του αγκώνα. Αντίστοιχα και τα πόδια έχουν μια μικρή καμπυλότητα στη κλείδωση των γονάτων. Αυτή η φυσιολογική καμπυλότητα του χεριού προσομοιάζει με την καμπύλη του Ιαπωνικού σπαθιού και γιαυτό τον λόγο λέγεται χέρι- σπαθί (te-gatana). Αυτή η φυσική λειτουργία των άκρων μας είναι πολύ χρήσιμη και στο Aikido και στη καθημερινότητά μας! [1]

Άξονας συμμετρίας, κέντρο βάρους, μάζα

Το σώμα έχει ένα άξονα συμμετρίας που διαπερνά κάθετα το σώμα ενώ το κέντρο βάρους βρίσκεται συνήθως μερικά εκατοστά κάτω από τον αφαλό. Η μάζα του σώματος είναι κατανεμημένη γύρω από τον άξονα συμμετρίας ενώ σημαντική μάζα περιλαμβάνεται στα άνω και κάτω άκρα. Η μάζα του σώματος παίζει σημαντικό ρόλο στη κινησιολογία. Έτσι όταν το σώμα πρέπει να περιστραφεί πολύ γρήγορα γύρω από τον άξονά του τότε καλό είναι η μάζα των άκρων να συγκεντρωθεί στιγμιαία κοντά στον άξονα συμμετρίας. Ο ασκούμενος για να αντιληφθεί αυτή την αρχή θα πρέπει να φέρει στο μυαλό του την εικόνα μιας σβούρας που περιστρέφεται. Η μάζα του σώματος παίζει επίσης σημαντικό ρόλο και στην ισορροπία. Εάν πχ θα πρέπει ο κορμός του σώματος να κατέβει απότομα προς τα κάτω τότε θα πρέπει το ένα πόδι να εξισορροπήσει την κατάσταση ανεβαίνοντας ψηλά. Ο ασκούμενος για να αντιληφθεί αυτή την αρχή θα πρέπει να φέρει στο μυαλό του την εικόνα μιας ζυγαριάς.

Η στάση του σώματος

Το σώμα θα πρέπει μακροπρόθεσμα να διατηρεί μια φυσιολογική στάση. Ποια είναι αυτή; Αυτή που έχει το σώμα όταν είμαστε όρθιοι, όταν περπατάμε στο δρόμο, κτλ. Ο κορμός ευθυτενής κατακόρυφος (σε σχέση με το έδαφος), ενώ τα χέρια και τα πόδια έχουν τη φυσιολογική έκτασή τους χωρίς να είναι εντελώς τεντωμένα.

Τα χέρια μπορούν να περιστρέφονται γύρω από τούς ώμους (πχ σαν ένα εκκρεμές). Επομένως τα χέρια, υπό φυσιολογικές συνθήκες, χωρίς πχ να τεντωθεί το σώμα, μπορούν να έρθουν σε επαφή με ένα αντικείμενο το οποίο βρίσκεται στη περιφέρεια ενός κύκλου με μέγιστη ακτίνα το μήκος του χεριού.

Η κλείδωση του αγκώνα, όταν κλείνει, μειώνει την ακτίνα δράσης. Η ελάχιστη απόσταση από τον άξονα συμμετρίας του σώματος που μπορεί το χέρι να έρθει σε επαφή με ένα αντικείμενο είναι όταν αυτό βρίσκεται πάνω στο σώμα ενώ η μέγιστη όταν αυτό βρίσκεται σε απόσταση ενός χεριού μακριά από τον άξονα συμμετρίας.

Αντίστοιχα ισχύουν και για τα πόδια τα οποία περιστρέφονται γύρω από τις αρθρώσεις τις λεκάνης.

Στη περίπτωση του Aikido το χέρι δημιουργεί μια ελαφριά καμπύλη στη κλείδωση του αγκώνα προσομοιάζοντας τη καμπύλη ενός ιαπωνικού σπαθιού (katana). Το χέρι γι΄ αυτό το λόγο ονομάζεται και χέρι σπαθί (te-gatana) ενώ το πεδίο δράσης του εντοπίζεται σε μια απόσταση μερικά εκατοστά πάνω και κάτω από την κλείδωση του καρπού.

Η απόσταση από το σημείο δράσης

Φανταστείτε ότι χαιρετάτε κάποιον δια χειραψίας. Βρισκόσαστε σε κάποια απόσταση και, καθώς πλησιάζετε ο ένας από τον άλλο, σηκώνει ο καθένας το χέρι του και η χειραψία πραγματοποιείται ανάμεσα στα δύο σώματα αυτόματα, αβίαστα, χωρίς δύναμη και χωρίς συνειδητή καθοδήγηση των δύο χεριών.

Το σημείο επαφής βρίσκεται σε απόσταση ακτίνας ενός χεριού από τον άξονα συμμετρίας του κάθε σώματος (στη πραγματικότητα από τον ώμο αλλά αυτή η παραδοχή δεν αλλοιώνει το αποτέλεσμα). Το παράδειγμα της χειραψίας προσομοιάζει την επίθεση Ai hamni katate dori.

Σε αντίθεση με τη χειραψία, σε επίπεδο πολεμικής τέχνης, η απόσταση των δύο αντιπάλων είναι τέτοια ώστε και οι δύο να είναι ασφαλείς απέναντι σε ένα κτύπημα (atemi) πχ από το ελεύθερο χέρι. Έτσι στην προαναφερθείσα τεχνική, τα χέρια συναντιούνται ανάμεσα στα δύο σώματα, όπως φαίνεται στην εικόνες Β. Αυτή η στιγμιαία κατάσταση ισορροπίας προσφέρεται, όπως θα εξηγήσουμε σε άλλη ενότητα, για μελέτη.

Η μέγιστη ενέργεια

Το σώμα μας έχει τη μέγιστη δυνατή ενέργεια όταν το σημείο δράσης (= σημείο στιγμιαίας επαφής) βρίσκεται μπροστά του και μάλιστα μπροστά από τον άξονα συμμετρίας του.

Για να το πετύχουμε αυτό θα σκεφθούμε δύο εικονικά ισοσκελή τρίγωνα. Το πρώτο δημιουργείται από τους ώμους και τα χέρια μας (βλέπε τρίγωνο ABC). Η βάση του τριγώνου είναι η ευθεία που ενώνει τους δύο ώμους ενώ η κορυφή του τριγώνου είναι το σημείο δράσης. Το δεύτερο τρίγωνο δημιουργείται με παρόμοιο τρόπο (βλέπε τρίγωνο DEC). Η βάση του τριγώνου είναι η ευθεία που ενώνει τους δύο γοφούς και η κορυφή είναι πάλι το σημείο δράσης. Και στα δυο τρίγωνα η κορυφή τους (κορυφή C) θα πρέπει να έχει κατεύθυνση τον άξονα συμμετρίας του συνεργάτη μας.

Στη εικόνα C, η τεχνική Ai Hamni Katate Dori μας βοηθάει να αντιληφθούμε εύκολα τα δύο τρίγωνα στον επιτιθέμενο (uke). Το ίδιο ισχύει και στον αμυνόμενο (nage). Η αρχή αυτή, της σωστής τοποθέτησης του σώματος απέναντι από το σημείο δράσης, ισχύει πρακτικά σε όλες τις περιπτώσεις.

Σε όλες τις περιπτώσεις επαφής ο ασκούμενος θα πρέπει να έχει στο μυαλό του τη φιλοσοφία της επαφής όπως περιγράφεται στις ενότητες Aikido: Η Επαφή, 11/2011 και Aikido: Η Επαφή Κατά Τη Διάρκεια Της Τεχνικής 12/2011.