To Aikido

Το Aikido είναι μια σχετικά νέα Ιαπωνική πολεμική τέχνη η οποία δημιουργήθηκε από τον Morihei Ueshiba (1883 – 1969). Ο Μεγάλος Δάσκαλος (O’ Sensei) όπως ονομάσθηκε από τους μαθητές του, μετά από μια μακρά πορεία εντατικής εξάσκησης σε διάφορες πολεμικές τέχνες (πχ Daito Ryu jujutsu) επεδίωξε να δημιουργήσει μια πολεμική τέχνη η οποία, σε αντίθεση με τις μέχρι τότε γνωστές καταστροφικές τέχνες, να βασίζεται στον έλεγχο και στη προστασία της σωματικής ακεραιότητας του επιτιθέμενου. 

Επεδίωξε να δημιουργήσει μια πολεμική τέχνη η οποία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά ανεξάρτητα από τον σωματότυπο και τη μυϊκή δύναμη εκείνου που την εφαρμόζει. Στόχος του ήταν, καθώς ο ασκούμενος μεγαλώνει σε ηλικία και η φυσική του μυϊκή δύναμη μειώνεται σταδιακά, η τέχνη να διατηρεί την αποτελεσματικότητα της. 

Η επιλογή των τεχνικών και το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας σχηματοποιήθηκε στη μορφή του Aikido στις αρχές της δεκαετίας του 40. Στις μέρες μας το Aikido βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία εξέλιξης από αναγνωρισμένους παγκοσμίως δασκάλους. 

Ο όρος Aikido αποτελείται από τρεις συλλαβές Ai: που σημαίνει αρμονία εναρμόνιση, Ki: που σημαίνει ενέργεια, συμπαντική ενέργεια και Do: που σημαίνει δρόμος, μονοπάτι. Επομένως Aikido σημαίνει τoν δρόμο που ακολουθεί κάποιος για να εναρμονισθεί με την ενέργεια που περιλαμβάνεται γύρω μας. Η συλλαβή Ai προφέρεται στα Ιαπωνικά όπως και η λέξη αγάπη. Αυτή η ταύτιση βρίσκεται σε συμφωνία με τη φιλοσοφία της μη βίας και επομένως το Aikido μπορεί να ερμηνευθεί σαν ο δρόμος της αγάπης αφού ο τελικός σκοπός είναι ο ασκούμενος να συνειδητοποιήσει ότι η ουσία του budõ (του δρόμου των πολεμικών τεχνών) είναι η προστασία της ζωής και η ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων. 

Η Φιλοσοφία Λειτουργίας Του AIKIDO

Το Aikido δεν περιλαμβάνει καταστροφικές για τον επιτιθέμενο τεχνικές (δηλαδή λακτίσματα και γροθιές). Ούτε χρησιμοποιεί το μπλοκάρισμα ή η αντίσταση σε μία επιθετική ενέργεια. Απεναντίας, ο ασκούμενος σε αυτό προσπαθεί να εναρμονισθεί με την ενέργεια του αντιπάλου με τη χρήση κυκλικών κινήσεων οδηγώντας τον είτε στο έδαφος (με τη χρήση καθηλώσεων) είτε μακριά (με τη χρήση ρίψεων) χωρίς να του προκαλεί σωματικές βλάβες. Κύριο μέλημα είναι η ολοκλήρωση της όποιας διένεξης χωρίς τη χρήση βίας και χωρίς τον τραυματισμό κανενός. Κάθε τεχνική ολοκληρώνεται μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα και ο ασκούμενος έχοντας χαλαρό το σώμα και το πνεύμα του χρησιμοποιεί τους νόμους της φύσης για να εναρμονιστεί με την ενέργεια του επιτιθέμενου χωρίς τη χρήση εκ μέρους του μυϊκής δύναμης. 

Το αποτέλεσμα του Aikido είναι μια πλήρως χαλαρή και γεμάτη ενέργεια τεχνική την οποία ο απλός θεατής τις περισσότερες φορές δεν μπορεί να καταλάβει και να αιτιολογήσει. Παρόλα αυτά η ενέργεια, με την οποία εξουδετερώνεται ο επιτιθέμενος, υπάρχει και βρίσκεται κρυμμένη μέσα στη κυκλική κίνηση. Μια αίσθηση μπορεί να πάρει κανείς παρατηρώντας μια σβούρα που γυρίζει με μεγάλη ταχύτητα γύρω από ένα σταθερό άξονα. Για τον θεατή η σβούρα φαίνεται σαν να παραμένει ακίνητη παρόλο που γυρίζει. Η ενέργεια εμφανίζεται μόλις κάτι ακουμπήσει την σβούρα μιας και αυτό αυτομάτως εκσφενδονίζεται μακριά. 

Βασικό κλειδί για την ομαλή εφαρμογή των τεχνικών του Aikido είναι ο ασκούμενος να έχει ήρεμο και χαλαρό πνεύμα το οποίο καλλιεργείται και αναπτύσσεται με τη συνεχή και συνεπή, με τις αρχές του Aikido, εξάσκηση. 

Η φιλοσοφία του Aikido βρίσκει εφαρμογή οπουδήποτε υπάρχει η έννοια της επικοινωνίας, της διένεξης ή της προστριβής όπως πχ στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην εργασία, στο σχολείο και στην οικογένεια. 

Η εξάσκηση στο Aikido καλλιεργεί τους ανθρώπους (ενήλικες και παιδιά) στη φιλοσοφία της μη βίας (σωματικής, λεκτικής ή άλλου είδους) ενώ μέσα από μια κατάσταση σωματικής και πνευματικής χαλαρότητας και ψυχικής ηρεμίας προσβλέπουν σε μια ειρηνική χωρίς ανταγωνισμό διευθέτηση της κάθε κατάστασης. 

Η συνεχής και τακτική εξάσκηση στο Aikido δημιουργεί ανθρώπους ευγενικούς γεμάτους αυτοπεποίθηση, ψύχραιμους και νηφάλιους, με αυτοσεβασμό και αυτοπειθαρχία και κυρίως με το σεβασμό στους συνανθρώπους τους. Δημιουργεί ανθρώπους οι οποίοι συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ειρηνικής κοινωνίας. 

Morihei Ueshiba – Σύντομη Βιογραφία

Ο Morihei Ueshiba γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1883 στο Tanabe της επαρχίας Wakayama. Ήταν το 4ο παιδί και ο μοναδικός γιος της οικογενείας. 

Το 1912 ενώ διέμενε στο Hokkaido γνώρισε τον Sokaku Takeda ο οποίος ήταν φημισμένος δάσκαλος του Daito-Ryu jujustu. Προπονήθηκε πολύ έντομα με το δάσκαλο Takeda και απέκτησε δίπλωμα στο Daito-Ryu jujutsu. 

Στα μέσα Νοεμβρίου 1919 έμαθε ότι ο πατέρας του ήταν βαριά άρρωστος. Εγκατέλειψε το Hokkaido και επέστρεψε στο Tanabe. Στο ταξίδι της επιστροφής γνώρισε τον ηγέτη της θρησκείας Omoto-kyo, Onisaburo Deguchi τον οποίο και ακολούθησε στις πνευματικές του αναζητήσεις μετά τον θάνατο του πατέρα του. Ακολούθησε αυτό τον τρόπο ζωής για οκτώ χρόνια μέχρι περίπου το 1928. 

Με την προτροπή του Onisaburo, μετέτρεψε ένα μέρος του σπιτιού του σε dojo και στη συνέχεια δημιούργησε την Ακαδημία Ueshiba όπου δίδασκε εισαγωγικά μαθήματα πάνω στις πολεμικές τέχνες (Daito Ryu jujutsu) κυρίως σε οπαδούς του Onisaburo. 

Το 1922 και ενώ η εκπαίδευση του πάνω στις πολεμικές τέχνες είχε πάρει πνευματικό χαρακτήρα εξ’ αιτίας της μελέτης των kotodama, δημιούργησε το Aiki-bujutsu το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστό ως Ueshiba-ryu aiki-bujutsu.

Το 1924 στα πλαίσια των πνευματικών του αναζητήσεων ξεκίνησε ένα ταξίδι μαζί με τον Onisaburo στην Μαντζουρία (περιοχή νοτιοανατολικής Κίνας) και τη Μογγολία. Η αποστολή δεν είχε επιτυχία, συνελήφθη από τα κινεζικά στρατεύματα και του επιβλήθηκε η θανατική ποινή. Η εκτέλεση της ποινής ακυρώθηκε τη τελευταία στιγμή μετά από παρέμβαση Ιάπωνα αξιωματούχου. Κατόπιν αυτού ο Ueshiba επέστρεψε στην Ιαπωνία.

Στη διάρκεια του ταξιδιού του στη Μογγολία έζησε μια μοναδική εμπειρία η οποία τον επηρέασε βαθιά. Σε μια από τις πολλές επιθέσεις που δέχθηκαν βρέθηκε ανάμεσα στα πυρά. Εκεί αν και είχε νιώσει ότι το τέλος του ήταν κοντά και προετοιμαζόταν γι’ αυτό, βίωσε μια έντονη ηρεμία του σώματος και του πνεύματος του. Χωρίς να μετακινηθεί από τη θέση του, απέφυγε τις σφαίρες απλά περιστρέφοντας το σώμα του αφού σε αυτή τη κατάσταση μπορούσε να δει αναλαμπές φωτός από τα όπλα που κατεδείκνυαν την διεύθυνσή τους. 

Ανάλογη εμπειρία είχε και την άνοιξη του 1925 ο Morihei γνώρισε ένα αξιωματικό του ναυτικού που ήταν γνώστης του kendo και ο οποίος τον προκάλεσε να αναμετρηθούν. Ο Morihei δέχθηκε τη πρόκλησή του και τον νίκησε χωρίς στη πραγματικότητα να τον ακουμπήσει αφού μπορούσε να αισθανθεί τη διεύθυνση που θα κτυπούσε το σπαθί του αξιωματικού. 

Συνειδητοποίησε ότι αυτό οι παραπάνω εμπειρίες ήταν αποτέλεσμα της πλήρους χαλαρότητας του σώματος και του πνεύματός του (suri-kiri). Αυτή η συνειδητοποίηση τον οδήγησε στην απόφαση να μετονομάσει την τέχνη του από aiki-bujutsu σε aiki-budõ.

Με το όνομα aiki-budõ η τέχνη του έγινε ευρύτερα γνωστή και προσέλκυσε το ενδιαφέρον αρκετών επωνύμων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ναύαρχος Takeshita ο οποίος τον προσκάλεσε στο Τόκιο για να παρουσιάσει τη τέχνη του. Το 1927 μετά από επανειλημμένες προσκλήσεις του ναυάρχου πήρε την απόφαση να μετακομίσει από το Ayabe και να μείνει μόνιμα στο Τόκιο και να ασχοληθεί ως εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών.

Τον Οκτώβριο του 1930 και ενώ ετοίμαζε το νέο του dojo στο Ushigome, Wakamatsu-chõ τον επισκέφθηκε ιδρυτής του Judo, Jigoro Kano ο οποίος ικανοποιημένος από την τεχνική του Ueshiba τον επαίνεσε λέγοντας ότι αυτό είναι για μένα το ιδανικό budõ. Τον Απρίλιο του 1931 ολοκληρώνεται το νέο dojo στο Wakamatsu-chõ στο οποίο δίνεται η ονομασία Kobukan. Για τα επόμενα χρόνια θα διδάσκει όχι μόνο στο Kobukan αλλά και σε άλλα dojo τα οποία δημιουργήθηκαν στο Τόκιο και στην Οσάκα.

Τον Σεπτέμβριο του 1939 επισκέπτεται στην Μαντζουρία προσκεκλημένος σε μια δημόσια επίδειξη πολεμικών τεχνών. Εκεί αγωνίσθηκε με ένα πρώην παλαιστή του sumo τον οποίο λέγεται ότι ακινητοποίησε με το ένα του δάκτυλο.

Το 1941 το aiki-budõ ενσωματώθηκε στο Butokukai (ένα κυβερνητικό σώμα που ένωνε όλες τις πολεμικές τέχνες κάτω από την ίδια οργάνωση). Εκείνη τη περίοδο πρώτο-χρησιμοποιήθηκε η ονομασία Aikido. Για να μη καταλήξει το Aikido να είναι άλλος ένας τομέας του Butokukai ο Morihei επανίδρυσε τη βάση της οργάνωσης του aikido στο Ibaragi και στη συνέχεια μετακόμισε στην Iwama όπου και κατασκεύασε ένα συγκρότημα το οποίο ονόμασε ubuya (τόπος γέννησης) του Aikido. Μεταξύ των άλλων το συγκρότημα περιλάμβανε το Aiki Shrine και ένα υπαίθριο dojo. 

Το Φεβρουάριο του 1948 το υπουργείο παιδείας έδωσε την έγκρισή του ώστε να δημιουργηθεί το Aikikai. Εκείνη τη περίοδο μετονόμασε το Ueshiba dojo σε Παγκόσμια έδρα του Aikido. Ταυτόχρονα έδωσε στον γιό του Kisshomaru τη εξουσιοδότηση να οργανώσει τη λειτουργία του και να σχεδιάσει την μελλοντική ανάπτυξή του.  

Από το 1950 και μετά ο Ueshiba ταξίδευε σε όλη την Ιαπωνία προσκεκλημένος για να δίνει διαλέξεις και να κάνει επιδείξεις ενώ το 1954 η κεντρική οργάνωση μεταφέρεται στο Τόκιο όπου το κεντρικό dojo μετονομάζεται σε Hombu Dojo ονομασία που διατηρείται μέχρι σήμερα. Το 1956 το Aikikai πραγματοποίησε τη πρώτη δημόσια επίδειξη πολεμικών τεχνών που διήρκησε 5 ημέρες και η οποία προξένησε μεγάλη εντύπωση στους ξένους αξιωματούχους που παρευρέθηκαν.

Το 1960 ο Morihei τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Hirohito με το βραβείο Shiju Hosho το οποίο μέχρι τότε είχε απονεμηθεί μόνο σε 3 ανθρώπους από τον χώρο των πολεμικών τεχνών. Το 1964 του απενεμήθη πάλι από τον αυτοκράτορα Hirohito ειδικό βραβείο σαν αναγνώριση της σημαντικής του συμβολής στις πολεμικές τέχνες.

Το 1968 έδωσε την τελευταία του επίδειξη στο Kokaido στην Hibiya. Από τις αρχές του 1962 η φυσική του κατάσταση επιδεινώνεται και στις 26 Απριλίου του ίδιου έτους ο Morihei Ueshiba φεύγει από τη ζωή.  

Μετά τον θάνατό του η Ιαπωνική κυβέρνηση τον ανακήρυξε Ιερό Εθνικό Θησαυρό. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Κisshomaru Ueshiba (2ος Doshu) ο οποίος προσπάθησε να διαδώσει το Aikido σε όλον τον κόσμο. Ο εγγονός του Moriteru Ueshiba έγινε ο 3ος Doshu, μετά τον θάνατο του Κisshomaru (4-1-1999). 

———————-

Βιβλιογραφία:

Budo – Teachings of the Founder of Aikido, Kisshõmaru Ueshiba, Kondansha International

The Spirit of Aikido, Kisshõmaru Ueshiba, Kondansha International

The Secrets of Aikido, John Stevens, Shambhala 1977

Links:

Aikikai Foundation: www.aikikai.or.jp/eng/index.htm